De Geschicht vun den Raat

Na 20 Johr – de Geschicht

Wo un wann füng dat an mit den Plattdüütschen Raat? Wat is lopen över de Johren, wat hett de Raat beschickt – un woans süht dat vundaag ut? Dat allens kriggt een hier to weten:

1999

Af 2000 gifft dat nu den Plattdüütschen Raat, man anfangen mutt een al fröher: af den 1. Januar 1999 is de Charta vun de Regional- oder Minnerheitenspraken in Düütschland insett.

Un de Geschicht vun den Plattdüütschen Raat fangt al an’t Enn vun dat Johr 1999 an. Do gifft dat op Inladen vun den Sleswig-Holsteenschen Heimatbund en Plattdüütsche Konferenz in Rendsborg mit 100 Lüüd ut Vereene un Verbänne, Institutionen un Gruppen. De Charta grippt: de Sleswig-Holsteener fordert en Lobby för de plattdüütsche Spraak. Wat dat al geven deit, dat sünd de beiden plattdüütschen Zentren för de Landsdelen Sleswig un Holsteen.

En Utschuss vun 14 Lüüd finnt sik tosamen un regelt den Weg hen na de Wahl vun den eersten Plattdüütschen Raat, anbunnen an den SHHB. De Motor, de Minsch, de düsse Ideen harr, dat is Dr. Willy Diercks, domals Geschäftsföhrer vun‘n SHHB. 

2000

An’n 12. Februar 2000 versammelt sik 150 Lüüd in Rendsborg. Kurt Schulz, de Nedderdüütsch-Beopdragte vun Heide Simonis, grött vun de Landsregeren. He seggt: „Die Niederdeutschen müssen gemeinsam für die Sprache arbeiten.“

20 Kandidaten staht op de List, in geheeme Wahl hett man denn 12 wählt: Arne Bruhn, Nils Dahl, Dr. Willy Diercks, Marianne Ehlers, Dr. Reinhard Goltz, Telse Köster, Tilla Lorenzen, Klaus Nielsky, Ingwer Oldsen, Jens-Guido Röhe, Peer-Marten Scheller un Olga Schuck. Paster Nils Dahl hett glieks dat passliche Woort torecht: de 12 Apostel.

„Dat is goot, dat de Raat wählt is, nu kann he mit sien Arbeit anfangen.“ So kümmt dat vun de Lüüd. De Wahlperiood löppt eerstmal blots över twee Johr, de Geschäften föhrt de SHHB mit Dr. Willy Diercks un de domalige Nedderdüütschreferentin Antje Schluck.

Glieks hett man sik en Katalog vun Opgaven vörnahmen: Dat schall wedder en Nedderdüütsch-Professur in Flensborg geven. Platt in de Kinnergoorns in’t Land, dor will man sik um kümmern – un Kinner un junge Lüüd schöllt in School un Frietiet en Weg hen na de plattdüütsche Spraak finnen.

In’n Harvst 2000 liggt de eerste Staatenbericht op den Disch, twee Lüüd ut den Plattdüütschen Raat sünd bi de Implementierungskonferenz dorbi. Dat gifft en goden Kuntakt mit Renate Schnack, de jüst as Beopdragte vun den Ministerpräsidenten wählt worrn is. 

2001

Wi markt: Dat gifft noch veel to doon! Un Lobby-Arbeit för de Spraak is möhselig.

De Raat maakt en eerste Papeer torecht, in en Präambel stellt he de Fraag: „Warum ist Plattdeutsch wichtig?“ Dat Papeer mit den Titel „Leitsätze zur Situation und zum Gebrauch der niederdeutschen Sprache“ liggt an’t Enn vun’t Johr vör. 

2002

Nu geiht dat al an de neegste Wahl. De Raat hett markt, 12 Apostel sünd doch en poor toveel, nu schall dat mit söven Lüüd lopen. 18 Kandidaten kaamt tosamen, vörslagen vun de Vereene un Verbänne vun’n SHHB. All Lüüd in’t Land köönt en Wahlzeddel ut de sleswig-holsteenschen Blääd utsnieden un na Kiel an den Landdag schicken. Un bi en Wahlversammeln in Rendsborg kann ok noch wählt warrn.

So sett sik nu de tweete Raat tosamen: Dr. Willy Diercks, Marianne Ehlers, Dr. Reinhard Goltz, Ulf Hansen, Gisela Mester-Römmer, Ingwer Oldsen un Gesa Retzlaff.

Ok vun Sleswig-Holsteen ut löppt en Idee för en Raat op Bundsebene. In’n Harvst is dat denn sowiet: de Bundesraat för Nedderdüütsch nimmt de Arbeit op – mit twee Delegeerten ut uns Land. Nu kümmt richtig Fohrt op för de Spraak!

2003

De Raat kümmert sik um dat Thema“ Niederdeutsch im Lehrerstudium“ un um Theater. Dat gifft en Runnen Disch mit Theaterlüüd. Dat gifft gode Kuntakten – man kummt tosamen in‘t Nordfriisk Instituut un bi den Fördervereen vun dat Plattdüütsche Zentrum in Leck, un ok bi den NDR in Kiel.

De Raat seggt wat to den aktuellen Chartabericht.

In’n Harvst warrt mit eenmal Nedderdüütsch un Freesch na blots dree Johr ut de Pröfungsordnung för den Schooldeenst rutnahmen, Protestschrievens an den Landdagspräsidenten, an de Billensministerin un an Fru Schnack hebbt wat nützt, dat warrt torüchnahmen.

2004

De Raat nimmt an en Konferenz deel: Partnership for Diversity des Europäischen Büros für Sprachminderheiten (EBLUL) in Flensborg.

En Plichtmodul Neddderdeutsch för all de Studenten, de Düütsch ünnerrichten wüllt, kümmt in de Gang. De Raat hett deswegen an dat Ministerium un an den Biraat schreven. Nedderdüütsch an de Uni stellt den Raat noch nich tofreden.

De Landdagspräsident will den Biraat oplösen, do schrifft de Raat mal wedder Breven deswegen, un he will ok geern in de Biraat rin.

2005

De „Beratende Ausschuss beim BMI“ warrt inricht. Fru Schnack sitt dor för de Landsregeren binnen. Wenn dat um Nedderdüütsch-Angelegenheiten geiht, hett se den Titel „Beauftragte für Niederdeutsch der Ministerpräsidentin“. De SHHB un de Plattdüütsche Raat formuleert Wahlprööfsteen för de Landdagswahl 2005. Wat noch fehlt, is dat Nettwark Nedderdüütsch in’t Land.

Na de Wahl is Peter Harry Carstensen Ministerpräsident un Caroline Schwarz sien „Beauftragte für Minderheiten und Kultur“.  Nedderdüütsch in den Titel fallt op eenmal weg. De Plattdüütsche Raat kriggt dat nich torecht, dat Platt wedder rinkümmt in den Titel.

Bi de Konferenz in‘n September in Rendsborg ünner dat Motto „Wo geiht dat wieder – Plattdüütsch Kultur in uns Land“ höllt Reimer Bull en Impulsreferat, de vun all as en Afgesang op de Spraak verstahn warrt. De Lüüd diskereert naher veel över düt Referat. 

2006

De neegste Wahlperiood steiht an. Dütmal warrt wedder över de Blääd in’t Land wählt, man nu schöllt dat blots 5 Lüüd ut 12 Kandidaten ween: Dr. Willy Diercks, Marianne Ehlers, Karl-Heinz Groth, Emil Kühl, he scheedt bald wegen Krankheit ut, Ingwer Oldsen rückt na, un Norbert Radzanowski.

De Plattdüütsche Raat hett sien Sittens nu ümmer tosamen mit den Utschuss för Nedderdüütsch un Freesch bi den Sleswig-Holsteenschen Heimatbund, drippt sik aver ok noch extra, wenn dat nödig is. Heiko Gauert is Vörsitter vun den Utschuss. De Weg hen na dat Nettwark löppt.

Un man kann nu seggen: de Sprakenpolitik nimmt Fohrt op!

2007

De „Bundesrat für Niederdeutsch“ mit de sleswig-holsteenschen Delegeerten Marianne Ehlers un Norbert Radzanowski verafscheedt de „Schweriner Thesen“, in de en Schoolfack Nedderdüütsch feddert warrt. Dat sorgt för düchtig Unroh, ok in de Regen vun den Plattdüütschen Raat, man ok in den Utschuss un bi den SHHB. Man na veel Snacken un Diskereren is de Sprekergrupp sik denn doch enig: dat geiht in de richtige Richt un mutt stütt warrn.

Nu knütt de Lüüd sik beter tohoop, so dat Raat, Utschuss un Biraat bi den Landdag vunenanner Bescheed weet un tosamen arbeidt. De Raat gifft sien Menen to den Sprakenchartabericht 2007 af. Wiederhen schrifft he en Strategiepapeer för dat Fastmaken vun Nedderdüütsch an de Universität Flensborg. Ok en Papeer för mehr Spraken in‘n Kinnergoorn kümmt op den Weg.

2008

Dat grote Thema in düt Johr is de Ümfraag vun dat Institut för nedderdüütsche Spraak in Bremen, de in dat Johr 2007 to de Situatschoon vun dat Nedderdüütsche lopen is.

De Bundesraat för Nedderdüütsch verafscheedt en niege Papeer, den „Schleswiger Appell zu Platt in der Pflege“.

In‘n September an’n Sprakendag gifft dat en Konferenz in Rendsburg to dat Thema: „Facetten niederdeutscher Kultur im Lande“.

Ingwer Oldsen warrt Leider vun dat Plattdüütsche Zentrum in Leck un scheedt dorum ut den Raat ut, Martha-Luise Lessing rückt na. So süht de Raat nu ut: Dr. Willy Diercks, Marianne Ehlers, Karl-Heinz Groth, Martha-Luise Lessing un Norbert Radzanowski.

2009

De „Erlass für Niederdeutsch an der Schule“ ut dat Johr 1992 schall geern mal anpasst un aktuell maakt warrn. Doröver diskereert Raat un Utschuss un maakt Vörslääg, anpasst an den Text vun den „Erlass für Friesisch in der Schule“, de SHHB-Matenversammeln stütt de Idee mit en Resolutschoon.

Dat Land will den Landsplaan Nedderdüütsch wiederschrieven, dorto levert de Plattdüütsche Raat sien Texten af. De Landdag stimmt in’n September af, dat de Landsplaan wiederschreven warrn schall. De Raat richt ok noch en Resolutschoon an den Landdag to dat Thema: „Plattdüütsch höört ok in de Kinnergoorns“.

2010

De Raat warrt frisch wählt. Dr. Willy Diercks, Spreker över all de Johren, geiht in den Rohstand, mit em ok Antje Schluck, de Referentin för Nedderdüütsch bi den SHHB. Marianne Ehlers övernimmt ehr Steed un is af nu ok för de Geschäften vun den Plattdüütschen Raat tostännig. De Utschuss stellt en Kandidatenlist op, düssen warrt op de SHHB-Johrsversammeln vöstellt un en bloc wählt. So süht de Raat nu ut:

Marianne Ehlers (Sprekersch, BfN-Delegeerte), Heiko Gauert (BfN-Delegeerter), Martha-Luise Lessing, Klaus Nielsky (Spreker), Frauke Sander, Jochim Schop un Helmut Wree. All Raatslüüd sünd vun wegen ehr Amt ok glieks in den Biraat för Nedderdüütsch bi den Landdag ünner den Landdagspräsidenten Torsten Geerdts.

Vele arbeidt ok in de AG Bildung un in de AG Medien mit. En Barg an Terminen nehmt de Maten wohr. Klaus Nielsky warrt in den Landeskulturverband ropen.

2011

In Tosamenarbeit mit den Landdag un dat INS in Bremen kümmt de Broschür „Bang sünd wi nich“ över dat Thema  „Frühe Mehrsprachigkeit“ rut.

De Raat besöcht tosamen mit de beiden Zentrumsleider un den Geschäftsföhrer vun dat INS in Bremen Minister Ekkehard Klug, um um mit em över Nedderdüütsch in de School to snacken. Vun wegen de Finanzen süht Herr Klug nu keen Grund, dat he hanneln mutt.

2012

De Plattdüütsche Raat schickt Wahlprööfsteen för de nedderdüütsche Spraak an all Parteien un kriggt to’n Deel gode Anter, mit de een wat anfangen kann. För de CDU hett do Johannes Callsen en Anter geven. De Raat maakt en Synopse un schickt de as Info an all Parteien.

Renate Schnack is wedder för de Plattdüütschen tostännig – un Nedderdüütsch steiht nu ok wedder in den Titel binnen.

De Raat will Nedderdüütsch un Freesch an Scholen un Hoochscholen stark maken un lett dorüm op de Johrsversammeln vun den SHHB en Resolutschoon verafscheden, de an all Frakschonen verschickt warrt. 

2013

Glieks in’n Januor geiht dat los mit en grote Konferenz in de Nordsee-Akademie in Leck. De Plattdüütsche Raat, de Sleswig-Holsteensche Heimatbund un de Fördervereen vun dat Plattdüütsche Zentrum in Leck maakt en Vörslag för den „Handlungsplan Sprachenpolitik – Teilbereich Niederdeutsch – Abschnitt Bildung“. De geiht an de Politik, de massiv anspraken warrt, de nedderdüütsche Spraak in de Scholen en Platz to geven. Schirmherr is Landdagspräsident Klaus Schlie. Experten vun Utschuss un Raat kümmert sik dorna un en „Leitfaden“ för den Ünnerrricht.

Dat Johr geiht to Enn mit en Festakt to 25 Johr Minnerheitenbeopdragte. 

2014

De Plattdüütsche Raat warrt bi den SHHB-Landsutschuss nie wählt un stellt sik bi de Johresversammeln vun den SHHB vör.

Marianne Ehlers (Sprekerin, Delegeerte för den Bundesraat för Nedderdüütsch), Heiko Gauert ( Delegeerter för de Bundesraat för Nedderdüütsch), Truels Hansen, Klaus Nielsky (Spreker), Frauke Sander, Jochim Schop un Heike Thode-Scheel.

Af dat Schooljohr 2014/2015 gifft dat nu Plattdüütsch-Ünnerricht an 27 utwählte Modellscholen. 2 Stünnen in de Week, vun de 1. Klass bet hen na de 4. Klass. Dat is en wunnerbore Resultat för dat Plattdüütsche!

De Plattdüütsche Raat un de Utschuss sett sik intensiv utenanner mit den Handlungsplaan un dat Thema Medien.

Helmut Wree starvt in‘n März, he weer in den Plattdüütschen Raat vun 2010-2014. 

2015

In‘n Mai verafscheedt de Landsregeren den „Handlungsplaan Sprakenpolitk“.

De Plattdüütsche Raat sett sik in för de Minnerheiten un Nedderdüütschen, dormit ehr Intressen bi den ZDF-Fernsehraat vertreden warrt. Man warrt sik mit de Dänen, Fresen, Sinti un Roma enig op Fru Karin Haug ut Flensborg. Se gifft nu jümmers Bericht, wat so lopen deit bi ehr Arbeit. Dor gifft dat nu beste Kuntakten na all de Lüüd vun de Minnerheitenspraken, un dat landswiet.

In Eckernföör finnt de 15. Europääsche Sprakendag statt, dat is en Tosamenarbeit vun den Bundesraat för Neddderdüütsch mit den Plattdüütschen Raat un de Plattdüütsche Gill.

De Plattdüütsche Raat un enkelte Liddmaten sünd in düt Johr bi 33 Terminen dorbi.

2016

De Plattdüütsche Raat schrifft ehr Menen to den Chartabericht vun de Landsregeren, de in‘n Juni bi den Landdag vörstellt warrt. De gode Kuntakt na dat Nordfriisk Instituut warrt wieder pleegt. Dat Künnigen vun de Länner, dat INS in Bremen nich mehr to stütten, sorgt för veel Snacken, Terminen un Breefschrieverie.

Dat Land sorgt för en Koordinierungsteed bi dat IQSH för de Minnerheitenspraken un Plattdüütsch.

De Plattdüütsche Raat snackt mit den Chefredakteur vun den SHZ, Stefan Hans Kläsener, över „Mehr Platt in de Printmedien“, bi dat Thema is noch veel Luft na baven.

2017

De Plattdüütsche Raat schrifft an de Politik. Mit dat Papeer warrt feddert, den Handlungsplaan Sprakenpolitik, Plattdüütsch, Afsnitt Bildung, wieder antogahn un dat Plattdüütsche den Status vun en Schoolfack to geven.

De Medienraat för Hamburg/Sleswig-Holsteen warrt nie wählt. För de Spraken kümmt Heike Thode-Scheel vun den Plattdüütsche Raat in den Medienraat. Wieder sitt se ok in den Biraat för de „Apen Kanal Kiel“.

Na de Landdagswahl warrt Johannes Callsen de niege Minnerheitenbeopdragte un hett ok dat „Nedderdüütsche“ in sien Titel.

In den Koalitschoonsverdrag vun CDU, FDP un Gröne steiht to’n „Schutz und Förderung“ vun Minnerheiten un vun de Regionalspraak Nedderdüütsch schreven: „Aufbauend auf dem Handlungsplan Sprachenpolitik wollen wir Mehrsprachigkeit und Sprachenvielfalt in unserem Land stärken ... und das Erlernen der Sprachen in Kindergärten und Schulen fördern“.

2018

De Plattdüütsche Raat warrt vun de SHHB-Landsutschuss för de Periood bet 2022 wählt un stellt sik bi de Johresversammeln vun den SHHB vör.

Marianne Ehlers (Sprekerin, Delegeerte för den Bundesraat för Nedderdüütsch), Heiko Gauert (Delegeerter för den Bundesraat för Nedderdüütsch), Gunda Gey, Truels Hansen (Spreker), Florian Kruse (he is na Bremen umtrocken; de Steed is middewiel nie besett), Frauke Sander, Heike Thode-Scheel.

In de Presse köönt wi lesen: „Wir freuen uns auf eine weiterhin gute und positive Zusammenarbeit mit allen Netzwerkern für die Sprache im Lande. … Im Vergleich mit anderen Bundesländern des Nordens stehen wir gut da. Und dennoch: Für die Sprache bleibt viel zu tun. Gerade in den Bereichen Bildung, Kultur und Medien werden wir am Ball bleiben und unsere Stimme für alle Plattsprechenden hören lassen“.

In’n September laadt Johannes Callsen in to den Festakt „20 Jahre Ratifizierung der Sprachencharta“.

In’n Dezember schrifft de Plattdüütsche Raat an Karin Prien, Ministerin för Bildung, Wetenschop un Kultur. He süht, dat dor wat passeren mutt in 3 Punkten:

1. Mehr Plattdüütschünnerricht op mehr Grundscholen un in mehr Sekundarstufen.

2. En Lehrwark för de Sekundarstuf 1.

3. Mehr Stünnen för de Koordinerungssteed för Minnerheitenspraken un Nedderdüütsch bi dat IQSH.

2019

In’n März warrt in’t Landshuus Kiel över dat Thema „Handlungsplaan Sprakenpolitik“ snackt.

In’n Mai arbeidt de Plattdüütsche Raat en Twüschenbericht to de Sprakencharta ut un levert em af.

Positiv, na dat Bemöhen över vele Johren, för Plattdüütsch in de Scholen is, dat nu na all de Johren en niege Runderlass för Nedderdüütsch in de Scholen (de ole weer vun 1992!)  vun dat Ministerium rutgeven warrt.

En Uttuusch mit de Geschäftsföhrung vun dat Lännerzentrum för Nedderdüütsch geev dat in Molfsee.

2020

An’n 1. Februar warrt in Kiel in de Rüüm vun de Nedderdüütsche Bühn dat Jubiläum „20 Johr Plattdüütsche Raat“ fiert. Wiet över hunnert Lüüd sünd kamen, um mit en bunte Programm twee Johrteihnten Sprakenpolitik to fiern.

Na 20 Johr sprakenpolitische Arbeit in Sleswig-Holsteen treckt de Plattdüütsche Raat en positive Bilanz. Veel is op den Weg bröcht worrn, för de plattdüütsche Spraak in uns Sleswig-Holsteen, jümmers in enge Tosamenspeel mit de Politik un dat Nettwark Plattdüütsch, dat in’n Ogenblick bestens opstellt is.  Dat schall wieder gahn mit de Arbeit för de plattdüütsche Spraak, in de velen Gremien, de Institutschonen, Vereene un Verbänne un in den Landdag.

En besünner Dank gellt den Sleswig-Holsteenschen Heimatbund, de den Plattdüütsche Raat nu al 20 Johr lang ünner sien Dack hett, em to Siet steiht, för de velen Drepens en gode Ünnerkamen hett un dat Verwalten för den Raat afhannelt.